Ten okropny czas, w którym żyjemy z pandemią koronawirusa stanowi trudne wyzwanie dla tych, którzy pracują w systemie sądowym. Ogólnoświatowy zasięg kryzysu w Covid-19 skonfrontował nas, ponownie w naszej historii, z wieczną kruchością ludzkości. Międzynarodowe Stowarzyszenie Sędziów (The International Association of Judges) reprezentuje stowarzyszenia 92 krajów z pięciu kontynentów. Globalny wymiar naszej organizacji implikuje szczególny obowiązek przypomnienia o poważnych obowiązkach sędziów w odniesieniu do tej pandemii.

Na poziomie strukturalnym egzekwowanie przepisów dotyczących sytuacji kryzysowych, zatwierdzonych przez władze krajowe, musi być ściśle nadzorowane przez sądownictwo. Te reakcje kryzysowe będą sprzeczne z zasadami demokratycznego sprawowania rządów, prawami człowieka i praworządnością. We wszystkich krajach, które zdecydują się wprowadzić ograniczenia dotyczące porządku konstytucyjnego, nieuchronnie pojawi się ryzyko podważenia roli sądownictwa. „Ceną wolności jest wieczna czujność”; słynne zdanie przypisane Thomasowi Jeffersonowi zyskało w naszym życiu na nowe znaczenie.

Dlatego rządy nie mogą mieć pokusy, aby postrzegać obecny kryzys jako okazję do przeoczenia zasadniczej roli niezależnych sądów, jako strażników praw człowieka i swobód obywatelskich.

Należy również wyraźnie uznać, że kwarantanna wywołana przez Covid-19 wywarła negatywne skutki na pracę sądów. We wszystkich krajach wysiłki na rzecz spowolnienia rozprzestrzeniania się Covid-19 miały ogromny wpływ na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, sprawy sądowe są lub wkrótce zostaną odroczone, a praca sądów zostanie sparaliżowana.

Zasady z Bangalore (rozsądny obserwator) postępowania sądowego określają, że „sędzia musi zaakceptować ograniczenia osobiste, które mogą być postrzegane przez zwykłego obywatela jako uciążliwe i powinien to robić swobodnie i chętnie”.

Jest to obecny przypadek i powinien być pożądanym obowiązkiem dla każdego sędziego, powinna być gotowość do służby na rzecz obywateli w duchu służby publicznej.
Niezależnie od tego, co się wydarzy, sędziowie będą nadal służyli każdemu obywatelowi za każdym razem, gdy konieczne będzie podjęcie pilnego działania, gdy konieczne będzie wydanie orzeczenia. Dotyczy to w szczególności spraw związanych z prawami podstawowymi lub ochroną najsłabszych członków naszych społeczności, zwłaszcza osób starszych, ale także, na przykład, ofiar przemocy domowej, na którą wywierany jest obecnie silny nacisk w związku z kwarantanną rodzin, a także, ogólnie rzecz biorąc, wszystkich potrzebujących.
Poeta John Donne napisał kiedyś: „Żaden człowiek nie jest samoistną wyspą; każdy stanowi ułomek kontynentu, część lądu.”.

José Igreja Matos
I-szy wiceprezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Sędziów

Judge Matos is the First Vice-President of the International Association of Judges, President of the European Association of Judges and a member of the Global Judicial Integrity Network’s Advisory Board.